Ze względu na swoje właściwości pobudzające oraz wyjątkowy smak i aromat kawa jest jednym z najpopularniejszych napojów spożywanych na całym świecie.

Wpływ spożycia kawy na organizm człowieka jest analizowany od wieków. Początkowo uważano że ten czarny napar ma jedynie działanie negatywne powodując wzrost ciśnienia tętniczego, czy przyspieszenie akcji serca. Obecne dane epidemiologiczne pokazują że konsumpcja kawy oraz zawartej w niej kofeiny może przynosić korzystne efekty w kontekście występowania wielu chorób przewlekłych np. chorób układu krążenia, cukrzycy typu II i in.

Kawa jest złożonym naparem ziołowym, zawierającym około 1000 substancji roślinnych, wśród których wiele charakteryzuje się wysoką aktywnością biologiczną.

Dostarczana wraz z kawą kofeina jest szybko wchłaniana i metabolizowana w organizmie człowieka. Biodostępność tego naparu jest wysoka i dochodzi do 100%, co oznacza, że kofeina swobodnie przenika przez błonę śluzową żołądka, przedostając się do wszystkich tkanek w organizmie człowieka. Zostaje całkowicie zaabsorbowana w ciągu 40 minut, natomiast już po 15-20 minutach osiąga stężenie maksymalne we krwi.

Kofeina jest metabolizowana w wątrobie przez układ enzymów (oksydaz) cytrochromu P450, do trzech związków: paraksantyna (84%); teobrominy (12%), teofiliny (4%), które w dalszych etapach przemian są dalej rozkładane i wydalane wraz z moczem.

W jednej z metaanaliz z 2014 roku wykazano, że umiarkowane spożycie kawy (3-5 filiżanek/dzień) wiąże się z mniejszym ryzykiem rozwoju chorób układu krążenia. Związki zawarte w kawie przyczyniające się do takiego działania to m. in. kwas chlorogenowy, który łagodzi stres oksydacyjny.

W innym badaniu obejmującym ponad 1,6 mln uczestników wykazano, że osoby spożywające co najmniej jedną filiżankę kawy na dobę są obarczone mniejszym o 11% ryzkiem wystąpienia cukrzycy w porównaniu z osobami nie spożywającymi tego naparu. Kofeina, kwas chlorogenowy i magnez zawarte w kawie aktywnie wpływają na metabolizm glukozy. Zmniejszają one stężenie glukozy w osoczu i usprawniają jej wykorzystanie w organizmie, jak również zwiększają wrażliwość komórek na insulinę.

Doniesienia naukowe wykazują, że konsumpcja kawy może zmniejszać prawdopodobieństwo wystąpienia otyłości, w szczególności u osób, które posiadają genetyczne predyspozycje do rozwoju nadmiernej masy ciała. Zawarty w kawie kwas chlorogenowy zmniejsza zawartość tkanki tłuszczowej, poprzez nasilenie procesów jej rozkładu, natomiast kofeina ogranicza absorpcję kwasów tłuszczowych w świetle jelita.

Kawa ma również pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. Zmniejsza ryzyko wystąpienia zaburzeń neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona czy Alzheimer. Spożywanie 3 filiżanek kawy na dobę zmniejsza ryzyko rozwoju choroby Parkinsona o 25%. Codzienna konsumpcja 2-3 filiżanek kawy zmniejsza również ryzyko wystąpienia depresji o 9-20% i poprawia samopoczucie.

Spożywając kawę zachowajmy jednak umiar, tak aby wypijanie tego naparu przynosiło nam pozytywne właściwości zdrowotne. Umiarkowane spożycie kofeiny wynosi około 200 mg na dobę, co odpowiada liczbie 3-4 kaw espresso.

Długotrwałe spożywanie większych dawek kofeiny (w zakresie 400-800 mg/d) może powodować uzależnienie oraz prowadzić do wystąpienia objawów niepożądanych w postaci nerwowości, rozdrażnienia i bezsenności.